Re: Povijest Vodovodne ulice

[Ozrinj]

Evo par crtica o Vodovodnoj ulici - Via del Acquedotto:

1896 Gia Via dei Molini (danas Grohovčeva + Vodovodna)
XXXX Gia Via del Lavatoio (Grohovčeva)
15.4.1904 Via dell'Acquedotto (decreto podestarile - DAR, JU-2)
1910 via dell'Acquedotto (dalla via del Castello all'Acquedotto comunale)
1917 inalterato
1950 Vodovodna (Popis ulica 1950)

Najstariji toponim područja današnje Vodovodne ulice je Sinac. Naš narod zove Sincem sav obseg zemlje od Lešnjaka i Školjića do Zvira. Dolinu iza Gore Kalvarije i pod dolnjom Kozalom zove Hjibac. (Grohovac)

▪ Giacomo Mattich izrađuje projekte za tvornicu tjestenine u sklopu Lenaz Molini 1878., i Molini Bruni 1879. u Vodovodnoj ulici.

▪ Vrelo Zvir (sorgente Fiumara ) (koji je ranije bio mlinica ) u produžetku Vodovodne ulice - najsnažniji izvor na cijelom riječkom području, kaptiran je 1884. za riječki vodovod (izgrađen 1894.), pa je i danas glavni vodoopskrbni izvor grada.

▪ Građevinsko poduzeće u vlasništvu Severina Mareschija osnovano je 1883. kao Ditta Mareschi e figli (Via dell'Acquedoto), a 1926. preimenovano je u Cementizia Fiumana, Rizzi, Mareschi e Copetti. Kao Cementizia Fiumana Mareschi S.A. službeno je registrirano 1936. kada već ima stotinu zaposlenih te posjeduje mehaniziranu opremu (od 1940. u Via Valscurigna). Posljednji put tvrtka mijenja naziv 1944. u Impresa S. Mareschi-Costruzioni edili e pavimentazioni stradali (Via Stefano Tür).

▪ Uz kuću i pekaru Mischi u Vodovodnoj ulici, Luigi Cussar 1884. počeo je graditi ljevaonicu metala, Fonderia metali.

▪ 1886. počinje s radom Tvornica tjestenine Cartesio & Curti u Vodovodnoj ulici.

▪ Svečano je otvoren moderan vodovod koji je koristio nepresušiv Zvir u podnožju Kozale. (1894.?)

▪ Inž. Hinko Emili ml. projektira rekonstrukciju Vodovodne ulice (Via del Acquedotto - ex Via dei Molini), 1904.

▪ 1907. Izgrađena Klaonica (Macello Comunale) u Via del Acquedotto - arh. Carlo Pergoli, najsuvremenija armiranobetonska konstrukcija, desetak godina prije Teatro Fenice.

▪ Nella seconda metà di ottobre 1908 vengono cambiate le denominazioni di gran parte delle vie di Fiume. La via del Duomo diventa Calle Canapini, le vie del Lavatoio e Molini si chiameranno Via del Acquedotto. L’ex Piazza Adamich, la maggiore della città diventa Piazza Dante e varie vie vengono intitolate a Raffaello, Parini, Carducci, ai magiari Ludovico Kossuth e Deak, i Pioppi diventarono San Nicolò, via del Cimitero cambia in via Michelangelo Buonarroti, altre vengono intestate a Tiziano, Bedini, Prandi, Fabris, Colombo (ce ne sono addirittura due: Cristoforo Colombo e Antonio Colombo), mentre via dei Negozianti sostituisce la Alessandrina e cosi via. In Cittavecchia quasi tutte le calli mantengono gli antichi nomi.

▪ Nadahnuti, anonimni, autor tada zapisuje: U blizini Školjića nalazi se nova klaonica. Iza Školjića leži paralelna Vodovodna ulica u kojoj su smještene kožara Jurja Ružića, te ljevaonica metala Matije Škulja (Skull), te nešto dalje Prva riječka tvornica parketa i parna pilana… (U Leipzigu je, 1910. godine, izdavač Leo Woerl objavio Ilustrirani vodič kroz Rijeku i okolicu (8. izdanje!)

▪ Od 1912. godine, uvedena je novost - iznajmljivanje automobila. Vozila su se rentala kod Società Auto–Commerciale, zatim pri nekom Visentinu u Vodovodnoj ulici i kod Alearda Zanellija na Belvederu. Usluge automehaničarske radionice davao je Cori u današnjoj Barčićevoj i znani nam Navicello na Piazza Scarpa.

1923. oglašavaju se:
ED. STEINER i SINOVI – (Utem. 1863.) Tvorničko skladište stakla – Tvornica ogledala – Brusiona stakla – Tvornica maza (štuka), Via Acquedotto, Tel. 749
GIUSEPPE MARESCHI e FIGLI – Radnje u granitnom teracu, cementu i asfaltu – Vlastiti strojevi za drobljenje mramora – Tvorba cementnih cjevi, Via Acquedotto 37 (radionica)
LUIGI CUSSAR – Nagradjena tvornica strojeva, kotlova, preša, motora na benzin i t.d., Via dell'Acquedotto 27, Tel. 369
MARIO GASPARICH – Parna bojadisaona i kemička čistiona, Via Acquedotto 11
PRVA RIJEČKA TVORNICA PARKETA i PARNA PILANA d.d. – Via dell'Acquedotto, Tel. 16-29
Q. BRAIDA – Zavod za parno bojadisanje sa kemičnim čišćenjem na suho, Via Acquedoto 8 (Skupljalište – Via Raffaelo Sanzio 21)

▪ La scala (Klanac [fium. Clanaz ] – Strettoia, u produžetku se nastavljaju Kalvarijske stube i Stube Stari Voljak, ne zna se kad su nastale ali na planu iz 1898 stube NISU ucrtane ) i la ciamava Smerdivaz (puzzolente – smrdljivac) perchè la era scura e fora man e là sucedeva de tuto, ma la era asai adoperada dai operai della periferia, Cosala, S. Caterina, Pulaz e Drenova che i lavorava da Skul, Cussar, Acquedoto, Macelo e Tranvia; in un bater de ocio se era in cità. (Sta scaleta - che propio non me ricordo come che la se ciamava - la andava apunto suso de via Aquedoto fino ai "Quartieri Alti" (via Grossich, Donatello, indove che abitava molti distinti citadini fiumani) e andando suso se scurtava un bel toco. L' unico e vero problema era che i passanti, che i saria quei che i andava suso per sti scalini, non se sa perché, nel andar suso - forsi el sforzo, perché i scalini era propio ripidi - ghe veniva squasi sempre, a tute le ore del giorno (sopratuto dela note) de far quel che se dise in lingua "bisogni corporali), picoli e grandi. E alora, co ti fazevi i scalini ti dovevi star asai atento de non pestar qualcossa, e de non sbrissar sui liquidi che jozava zo per la scaleta. )

▪ Ogni giorno, di buon mattino, mi recavo al lavoro scendendo dal Giro di Valscurigne per via Marconi fino a Braida per raggiungere attraverso via Manzoni l’angolo con il Viale Italia, dove si trovava la Farmacia “Indeficienter”. Là c’era pure la fermata del tram che mi portava al capolinea, al Ma¬cello, a quindi nuovamente a piedi facevo la via Acquedotto, lungo il fiume Eneo, e raggiungevo il com¬plesso ASPM che con conca di pie¬tra solida chiudeva il percorso. (Farmacia Indeficienter di Stefano Asperger )

▪ Radnički društveni dom Ljevaonice i tvornice strojeva Matteo Skull izgrađen je 1941. u Via dell'Acquedotto (danas Vodovodna ulica 2) prema projektu Nerea Baccija. U dopolavoro se poslije rata uselila tvornica Rade Končar, a danas Državni arhiv Rijeka.

▪ Na Školjiću (Vodovodna 2, ex Svjetlost) izgrađena duhovita ugaona zgrada Dopolavoro Fonderia e Fabbrica Matteo Skull (arh. Nereo Bacci) u čijem je sklopu bilo i protuavionsko sklonište.

▪ Novouređene zgrade Državnog arhiva Rijeka (DAR) svečano otvorene 13. lipnja 2000. godine u Vodovodnoj ulici br. 2 i br. 5 predstavljaju prvi primjer prenamjene industrijske arhitekture za jednu kulturnu ustanovu.

[Adamić]

Odlična ulica za šetnju i uživanje... iako je zapuštena ima ono nesto, ima dušu.

Veliki mrtvi kapital zajedno s tvornicom papira koji propada.

[Vežičanka]

Vodovodna ulica kako sam je slikala sa Trsata 2014. Za one koji ne znaju to je ona ulica koja je s jedne strane omeđena stijenom Kozalskog brijega a s druge desnom obalom Rječine.

pogled na Vodovodnu s Trsata (4).JPG (279.23 KiB) Pogledano 4434 puta

počinje (ili završava) iza željezničkog nasipa na Školjiću.

pogled na Vodovodnu s Trsata (1).JPG (245.26 KiB) Pogledano 4434 puta

pogled na Vodovodnu s Trsata (2).JPG (262.6 KiB) Pogledano 4434 puta

završava (ili počinje) kod izvora Zvir

pogled na Vodovodnu s Trsata (3).JPG (306.28 KiB) Pogledano 4434 puta